Kalem Tutma

İlk okuma yazma çalışmaları açısından kalem tutmanın ayrı bir yeri bulunmaktadır.Okul öncesi eğitim almayan ya da kalem tutmayı yanlış öğrenen öğrencilerle mutlaka karşılaşacağız.Unutmamak lazım ki edinilen alışkanlıklar ömür boyu sürmektedir.Bir yanlışı düzeltmek ,bir doğruyu öğretmekten yüzlerce kat daha zordur.

Kalemi yanlış tutan öğrenciler hızlı bir şekilde yorulmakta ve motivasyonları düşmektedir.Bu öğrencilerin güzel yazı yazmaları da zorlaşmaktadır.

Kalem tutmanın pek çok şekli vardır. Ancak araştırmacıların çoğunun uygun bulduğu kalem tutma şekli; işaret parmağı ve baş parmağın yumuşak uç kısımlarının birbirine değecek şekilde kalem tutma noktasına yerleştirilip orta parmağın uca yakın (büküm noktası ile tırnak arasında kalan) kısmı ile desteklenmesi şeklindedir. Ayrıca kolun dirsek ile bilek arasında kalan bölümünün avuç içi ile aynı yönde kalan kısmının da masa üzerine 45 dereceden biraz fazla bir açı oluşturacak şekilde yerleştirilmesi gerekiyor

Birinci sınıf öğretmeninin sürekli dolaşması gerekmektedir.Öğrencilerin ilk günlerde bu tutuşu doğru bir şekilde kavrayabilmeleri gerekmektedir.Minik ellerin ağrımaması,güzel yazı yazmaları için bu gereklidir.Öğrencilerimden bazıları kalem tutmayı yanlış öğrendiği için düzeltmekte aşırı zorlandık.Birkaç öğrencimiz ise yanlış tutumlarına devam ederek yazmayı sürdürdü.Bu öğrenciler tahta kalemini tutmakta bile aşırı derecede zorlandı.

Kalem tutma çalışmalarında önceden gerekli önlemler alındığı taktirde extra çalışmalara gerek kalmayacağı muhakkaktır.Öğretmenlerimizin hassas takibiyle bu konu rahatça halledilebilir.Şimdi de yazmaya etki eden unsurlara bir bakalım.

Yazmaya Etki Eden Unsurlar

Oturuş: Yazmada öncelikle dikkate alınacak husus oturma şeklidir. Çocuk sıraya oturduğu zaman ayakları yere değmelidir. Üzerinde yazılacak masa, oturulan sıraya uygun olmalıdır. Masa yüksek, sıra alçak olursa çocuk sürekli ayağa kalkarak yazmaya çalışacaktır. Ayakta yazma kolun masa üzerine yayılma şeklini, dolayısıyla kalem tutmayı da olumsuz yönde etkileyecektir. Sıra yüksek, masa alçak olursa bu seferde çocuk yazarken gereğinden fazla bükülecektir ve yine yazma olumsuz yönde etkilenecektir.

Kas gelişimi: Yazmada kol, bilek ve parmak kasları önemlidir. Kas gelişimini tamamlamayan çocuklar motorsal üretimde zorlanırlar. Kas gelişiminde büyük kaslardan küçük kaslara doğru bir yol izlenmelidir. Önce kol, sonra bilek, daha sonra da parmak kasları geliştirilmelidir. Havada geniş kol hareketleri yaparak kol kasları, kum masalarında çalışmalar yaparak da bilek, parmak ve kol kasları geliştirilebilir. Oyun hamurları ve yap-boz türü oyuncaklarla da kas gelişimi çalışmaları yapılabilir. Özellikle parmak kasları yeterince gelişmemiş olan çocuklar kalemi rahat bir şekilde tutamazlar. Böyle durumlarda plastik kalem tutacakları kullanılabilir.

Yönler: Yukarıdan aşağıya ve soldan sağa hareket Türkçe yazmada temel yönlerdir. Öğretmen daha çizgi çalışmaları aşamasında yönlere dikkat çekecektir. Yönlere dikkat çekmek için mutlaka oklar kullanılmalıdır. Harflerin ve diğer şekillerin başlangıç ve bitiş noktaları vurgulanmalıdır. Yön kavramı gelişmemiş olan çocuklar harfleri birbirine karıştırır. Örneğin “b” harfi “d” olarak veya tersi yazılabilir. Çocuklar “o” harfine aşağıdan başlayıp saatin hareket yönünü takip ederek yazabilirler.

El tercihi: Yazmada ilk izlenecek husus el tercihidir. Burada sağ, sol ve karışık ellilik söz konusu olabilir. Çocukların çoğunluğu sağ elini tercih etmektedir. Sol elini tercih edenler sağ el tercihi için zorlanmamalıdır. El tercihini tespit etmede etkili yollardan birisi öğretmenin gözlemleridir. Öğretmen çocukları değişik durumlarda (oyun oynarken, yazı yazarken vb.) gözlemleyerek kararını vermelidir.

Sol elini kullanan çocuklara öğretmen özel yardım etmelidir. Bu çocuklara tahtada yeterince pratik yapma imkânı verilmelidir. Öğretmen öğrenciyi tahtada izlemeli ve gereken yardımı anında yapmalıdır. Sol elli öğrencilerin sıraları sağ elli öğrencilerinkinden daha alçak olmalıdır. Bu durum sol elini kullanan öğrencinin yazdığını görmesine yardımcı olur. Ayrıca ışık sağ taraftan gelmelidir. Böylece elin yazı yazılacak bölgeyi gölgelemesi önlenmiş olur. Kâğıt eğimi sol elini tercih edenlerde sağ ellerini tercih edenlerin tersinedir. Sol elli çocuklar kalemi, kalemin yazım noktasından 4 cm. yukarıdan tutmalıdırlar (5). Sol elli çocuk çoğu zaman problemlerle karşılaşabilir. Türkçe’de yazma ve okuma soldan sağa olduğundan çocuk başlangıçta dezavantaj içerisindedir. Yönlere dikkat etmeme ikinci bir problemdir. Bu problem hem algısal hem de motorsal olarak yaşanabilir. Eğer görmede çocuğun sol gözü etkin ise o zaman materyali görsel olarak soldan sağa değil, sağdan sola doğru tarayacaktır. Bu durum hecelerin yanlış yazılmasına neden olduğu gibi kelimelerin de cümle içerisinde doğru dizilmesini olumsuz yönde etkiler. Bu olumsuzluklar doğal olarak okuma başarısını düşürür (6).

Sağ veya sol el tercihi, yazmada probleme yol açmaz. Ancak iki ellilik, çeşitli sorunlara yol açar. İki ellilik bir işi yaparken çocuğun biraz sağ biraz da sol elini kullanması olayıdır. Öğretmen buna kesinlikle izin vermemelidir. Eğer çocuk iki elini de kullanıyorsa o zaman öğretmen değişik alıştırmalar yaptırarak etkin olarak kullanılan eli tespit eder. Örneğin çocuğa her iki eliyle, zaman tutarak adını ve değişik cümleleri yazdırır. Çocuğun yazdıklarını okunulabilirlik, temizlik, çabukluk vb. açılardan kontrol ederek tercih edilmesi gereken el hakkında karara ulaşır (7).

Boşluklar: Yazmada cümleler, kelimeler, harfler arası ve sayfa kenarlarındaki boşluklar dikkate alınmalıdır. Okunulabilirlik ve estetik açıdan bunlar da önemlidir. Öncelikle sayfa kenarlarında bırakılması gereken boşluklar vurgulanmalıdır. Daha sonra sırasıyla cümle, kelime ve harf aralarındaki boşluklara çocukların dikkatleri çekilmelidir. Kalem ve parmak kullanarak cümle ve kelimeler arası boşluklar kavratılmaya çalışılabilir.(Bu bölüm Gazi Üni.İlköğretim Bölümü,Yrd Doç.Dr.Hayati Akyol’un yazısından alıntıdır.)